Cmentarz ewangelicki w Baranówce (Hirschbach)

Trwają prace porządkowe dawnego ewangelickiego cmentarza w Baranówce koło Nowej Sarzyny. Pochowani tu są niemieccy osadnicy, którzy z początkiem XIX wieku w ramach kolonizacji józefińskiej przybyli w te okolice i założyli niemiecką osadę Hirschbach. 
Początkowo było to zaledwie siedmiu kolonistów, wkrótce pojawiło się więcej osób. 

Wg. Józefa Półćwiartka - "Dzieje Leżajska":
"W 1847 roku znane są następujące nazwiska osadników niemieckich w Hirschbach: Wilhelm Neu (nr l), Matius Neu (nr 2), Herman Witwe (nr 3), Michael Wagner (nr 4), Nicolaus Franz (nr 5), Jakob Herman (nr 6), Adam Engelberg (nr 7). Wnet kolonia rozrosła się nieco i pojawiły się w niej nowe nazwiska, jak: Nehr, Biembach, Engelman, Waldeck, Schober, Henn, Schmidt".

W 2006 roku 16 sierpnia miałam okazję spotkać się z Kathleen Campbell Clement.  Katlhleen przyjechała specjalnie do Polski z Norwalk w stanie Connecticut, w poszukiwaniu korzeni. Interesowały ją nazwiska Wagner, Franz, Engelman, Henn, Schmidt pochodzący i z Hirschbach i z Kőnigsberg (to kolejna kolonia niemiecka zlokalizowana jakieś 10 km od Woli Zarczyckiej, na obszarze byłego folwarku wójtowskiego. 

                               Pisałam o ty na blogu >> Genealogiczny Relax

Pojechałam wówczas z Kathleen do Baranówki (Hirschabach). Z pomocą przypadkowo napotkanych mieszkańców Baranówki udało nam się jedynie ustalić, gdzie kiedyś stał kościół ewangelicki. Mieszkańców o takich nazwiskach już nie ma we wsi. Osiemdziesięcioparoletnia staruszka opowiedziała nam trochę historii wioski, będącej kiedyś niemiecką kolonią. Przed laty kupiła plac po kolonistach, dostała też we władanie stary, poniemiecki cmentarz. Kazano jej wówczas wyciąć na nim drzewa, a cmentarz doprowadzić do stanu używalności na własne potrzeby. A że cmentarz był dla niej świętością, postanowiła pozostawić go w stanie nienaruszonym.

Cmentarz, który cmentarz funkcjonował w latach 1820 - 1939 był zarośnięty, zaniedbany. Kiedyś znajdowały się na nim piękne grobowce, ale mieszkańcy wsi rozgrabili kamienne lub granitowe tablice. Pośród wysokich drzew zostały tylko gdzieniegdzie zarośnięte dołki po grobach.

Gdzieniegdzie na zarośniętym cmentarzu rosły dorodne grzyby. Znalazłam tam kilka okazałych podgrzybków.

Amerykanka Kathleen wzięła na pamiątkę 2 kawałki znalezionych odłamków kamieni, pozostałości po grobach, jeden dla siebie, drugi dla kuzyna, który tak samo jak ona jest zapalonym genealogiem w Stanach. Wzięła też garść ziemi z cmentarza, zrobiła kilka zdjęć.

W kwietniu spotkałam się z Januszem Motyką, znanym regionalistą, pasjonatem historii. Podczas kilkugodzinnej rozmowy Janusz opowiedział mi, że wiosną tego roku podjęto w czynie społecznym prace porządkowe cmentarza ewangelickiego w Baranówce (Hirschbach). 

W prace zaangażowali się mieszkańcy wsi, sołtys Jelnej - Michał Zawadzki, sołtys Łukowej - Edward Baj, strażacy, burmistrz Nowej Sarzyny - Andrzej Rychel, a nawet księża.
Podobno w okresie Wszystkich Świętych pojawiają się na cmentarzu samochody z niemieckimi rejestracjami. Po ich pasażerach pozostają zapalone znicze.

- Na cmentarzu zostanie umieszczony pomnik z kamienną tablicą informacyjną o nekropolii oraz o tym, że jej odnowę wykonali mieszkańcy Jelnej, Łukowej i Nowej Sarzyny. Są szanse, że uda się ustalić nazwiska części pochowanych tutaj osób, a także dotrzeć do ich żyjących potomków - mówi pan Janusz Motyka. 

W znajdującej się w gminie Nowa Sarzynie wsi Wola Zarczyczka (przed wojną Kőnigsberg), na podobnym cmentarzu, potomkowie niemieckich osadników ufundowali lapidarium. Prace przeprowadziła firma firma kamieniarska z Górna. 

Linki:
Genealogiczny Relax
Nowiny24 - W Jelnej koło Nowej Sarzyny społecznicy odnawiają zaniedbany, stary poniemiecki cmentarz protestancki

Harlender Jan (1887-1939)

Na Starym Cmentarzu w Jarosławiu znalazłam 2 groby rodziny Harlenderów. 
Jan Harlender (ur. 1887 w Jarosławiu, zm. 9 września 1939 w Jarosławiu, w wieku 52 lat) – prawnik, sekretarz zarządu miasta Jarosławia. Urodził się w 1887 w Jarosławiu, w rodzinie mieszczańskiej. Absolwent Gimnazjum I w Jarosławiu. Współredagował Księgę Pamiątkową poświęconą Zjazdowi Jubileuszowemu z okazji 50-lecia Gimnazjum I w Jarosławiu. Rok 1934. 
Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. W latach 1916–1921 odbywał służbę wojskową przy sądzie wojskowym. Szeregi wojska opuścił w stopniu porucznika. Działacz Towarzystwa Szkoły Ludowej (TSL), członek ,,Zarzewia” i drużyn strzeleckich. W latach 1921–1923 i 1924–1939 pełnił funkcję sekretarza Magistratu i Rady Miejskiej. Po powstaniu muzeum 13 grudnia 1925, jako jego dyrektor, dokonał wszelkich starań dla powiększenia jego skromnych początkowo zbiorów. Był (w 1935) jednym z trzech założycieli Stowarzyszenia Miłośników Dawnego Jarosławia, którego został pierwszym sekretarzem. Był też inicjatorem powstania biblioteki miejskiej. Tworzył też prasę lokalną. Odznaczony został Medalem Niepodległości. Przed II wojną światową przy pomocy Kazimierza Gottfrieda w obawie o losy archiwum przeniósł je do piwnic klasztoru o.o. reformatów; zbiory zmagazynowano w Sali lustrzanej.
Zmarł na atak serca 8 września 1939 w Jarosławiu. Autor prac o historii Jarosławia. (źródło: Wikipedia). 
Mieszkał w Jarosławiu na ul. Boczna na Blichu 7. Decyzją Rady Miasta Jarosławia z 13 marca 1992 zmieniono nazwę ulicy, na ul. Jana Harlendera.

Razem z Janem pochowany jest Bohdan Harlender, z tablicy nagrobnej możemy odczytać, że urodził się w 1920 roku, st. praw. UJK, zm. 24 lutego 1944 roku. Syn?

Obok grobu Jana Harlendera znajduje się drugi grób, w którym pochowani są: Waleria Harlender (* października 1890 - zm. 2 listopada 1981) oraz Witold Harlender (*16 stycznia 1918 - zm. 1945, zaginął).

Interesują mnie osoby o tym nazwisku, bowiem w mojej tablicy pokrewieństw umieściłam Stanisław Harlőnder s. Franciszka i Anny Stachowicz, który poślubił Mariannę Hausner c. Jana i Katarzyny z Beigertów. Panna młoda urodziła się 16 października 1840 roku w Dornbach par. Tarnawiec. Ślub ze Stanisławem Harlőnderem odbył się 30 stycznia 1866, też w Dornbach. 
Z tego związku, jak udało mi się ustalić urodziło się 3 córki - Karolina, Zuzanna i Anna oraz syn Jan Harlőnder. 

Anna Harlőnder była matką znanego malarza, rysownika, scenografa, jednego z najwybitniejszych współczesnych malarzy ikon i cerkiewnych polichromii - Jerzego Nowosielskiego. >> Grobowiec Nowosielskich - Cmentarz Rakowicki

Linki:

Jan Harlender 

Grobowiec Nowosielskich - Cmentarz Rakowicki

Babcia Jerzego Nowosielskiego pochodziła z Tarnawca

73. rocznica Bitwy pod Kuryłówką. Uroczystości 6 maja 2018

6 maja 2018 o godz. 16 rozpoczęły się w Kuryłówce uroczystości związane z Bitwą pod Kuryłówką. W 1945 roku pod Kuryłówką stoczono jedną z największych bitew, jakie żołnierze polskiego podziemia antykomunistycznego stoczyli z Sowietami na ziemiach polskich. Zwycięskich bitew.

W Kościele pw. św. Józefa w Kuryłówce odbyła się Msza św., którą celebrował abp Adam Szal Metropolita Przemyski, proboszcz leżajskiej Fary - Marek Cisek; z udziałem pocztów sztandarowych, licznych grup rekonstrukcyjnych. 

W tym roku to już czwarta taka uroczystość. W centrum Kuryłówki został odsłonięty i poświęcony pomnik upamiętniający Bitwę pod Kuryłówką i tragiczne wydarzenia ofiar akcji w dniach 6-8 maja 1945 roku.

Przez 70 lat od zakończenia wojny była cisza na temat tragedii mieszkańców Kuryłówki. Od 2015 roku odbywają się z tej okazji uroczystości patriotyczne, od trzech lat w Polsce się o tym mówi, odbywają się konferencje naukowe z udziałem IPN oraz msze św. w intencji poległych i zmarłych żołnierzy oraz cywilnych ofiar mieszkańców Kuryłówki. 
Na uroczystości od czterech lat przyjeżdżają przedstawiciele ŚZŻ AK w Stalowej Woli i tradycyjnie już składają wiązanki kwiatów pod pomnikiem Józefa Zadzierskiego "Wołyniaka". Warto wspomnieć, że autorem pomnika jest Andrzej Pityński, który jest również autorem monumentu "Pomnik Katyński" nad rzeką Hudson na przeciw Manhattanu w Jersey City. Głośno ostatnio o skandalicznej decyzji burmistrza miasta, który zamierza usunąć Pomnik Katyński. 

Zaproszeni goście złożyli również wiązankę kwiatów na grobie  Janiny Oleszkiewicz-Przysiężniak ps Jaga, zamordowanej przez NKWD 30 marca 1945 roku.

Fot. Tadeusz Puchalski, Władysław Baj, Wioletta Gut-Siudak, Anna Ordyczyńska

Fot. Tadeusz Puchalski, Władysław Baj, Wioletta Gut-Siudak, Anna Małek-Szlufik

Po oficjalnych uroczystościach uczestnicy uroczystości zostali zaproszeni na tradycyjną grochówkę przygotowaną przez członków OSP w Kuryłówce. Była okazja do wspomnień o historycznych wydarzeniach.

Pod pomnikiem delegacje złożyły wieńce m. in poseł na Sejm RP - Jerzy Paul, Związek Narodowych Sił Zbrojnych Koło Podkarpackie - Piotr Boruta, ŚZŻAK Koło Obwodu Nisko-Stalowa Wola -Zbigniew Markut, IPN O/Rzeszów -Grzegorz Leszczyński i in. 

 

****

***

Zobacz też: 

Bitwa pod Kuryłówką 6-8 maja 1945

Obchody 70. rocznicy Bitwy pod Kuryłówką. Konferencja popularno-naukowa

9 maja - Obchody 70. rocznicy Bitwy pod Kuryłówką

71. rocznica Bitwy pod Kuryłówką

Krach Jan (1946-2018)

Jan Krach (21.06.1946, Tarnawiec - zm. 19.04.2018,Tillsonburg) 

Z wielkim bólem zawiadamiamy, że 19 kwietnia 2018 w Gogama w Ontario (Kanada) w wieku 71 lat zmarł Jan Krach. Urodził się 21 czerwca 1946 w Tarnawcu w rodzinie Fryderyka Kracha i Weroniki z Chudych.
Do szkoły podstawowej chodził w Kuryłówce.
Był m. in. nauczycielem, górnikiem, a także komendantem Hufca ZHP, początkowo w Kuryłówce, następnie w Leżajsku. Aktywny społecznik w każdym środowisku w jakim się znalazł – i w Polsce, i w Kanadzie.
Przez wiele lat był właścicielem motelu Stardust w miejscowości turystycznej Gogama w północnym Ontario.

Msza święta pogrzebowa w Notre-Dame-du-St-Rosaire w Gogamie – w sobotę 28 kwietnia, a także 30 kwietnia 2018 r. o godz. 14.00 w kościele Najświętszej Marii Panny w Tillsonburgu. 
4 maja 2018 odbył się pogrzeb w Tarnawcu. Msza św. o godz. 13 odbyła się w Kościele pw Św. Józefa w Kuryłówce par. Tarnawiec.

Nie znałam Janka osobiście. Byliśmy dalekimi kuzynami. Mieliśmy wspólnych przodków. Błażej Ćwikła i Katarzyna Więcsław byli w linii prostej naszymi wspólnymi 3xpradziadkami. 

Ich syn Paweł Ćwikła miał córkę Marię Ćwikła, która wyszła za mąż za Jana Chudego. To dziadkowie Weroniki, matki Jana Kracha.

Ten sam Błażej Ćwikła i Katarzyna Więcsław miał również syna Jana Ćwikłę, który ożenił się z Jadwigą Szczęsny (moi 2xpradziadkowie). Syn Jana i Jadwigi to Michał Ćwikła, a jego córka Franciszka to moja babcia po mężu Feldman. Jednym słowem, babcia Weroniki - Maria Ćwikła i dziadek mojej babci Franciszki - Jan Ćwikła byli rodzeństwem.   

***

****

zobacz też:
Krach Weronika (1926-2018)