Nazwiska się nie wybiera. Nazwisko to nasz majątek. Dostajemy go w posagu i to co z nim zrobimy to tylko od nas zależy. Możemy go mieć, możemy go zmienić lub zachować, możemy go roztrwonić. Moja mama zamieniła nazwisko Feldman na Stankiewicz. To nazwisko podobało się też babce Rozalii Piliszko oraz prababkom: Annie Żuk i Annie Baran.
Etymologia nazwisk, jakie nosili moi antenaci wcale nie jest taka łatwa do ustalenia.
Stankiewicz, Piliszko, Baran, Żuk, Feldman, Milli, Andres, Schoesser v. Schösser, Ludwig, Hofman, Kronenberger, Ćwikła, Kapral, Pietrycha, Bzdoń, Czerniecki, Winiarski, Szczęsny, Więcsław, Ciesak, Kusz, Żółtobrzuch – to zbitka nazw pojawiających się w księgach kościelnych i innych dokumentach genealogicznych.
Nazwiska pochodzące od imion to zwykle tzw. patronimiki, czyli nazwy utworzone od imienia ojca (z gr. pater – ojciec + onyma – imię). Liczne przyrostki oznaczają potomka kogoś o imieniu zawartym w rdzeniu danego miana. Nazwiska tego typu pochodzą zwykle od imion męskich.
Do takich być może należałoby zaliczyć nazwisko Stankiewicz, Andres, Ludwig i Pietrycha.
Stankiewicz – Składa się z członów Stan - ki + ewicz.
Nazwisko patronimicznie od imienia ojca Stanisław lub Stanimir lub od nazwy osobowej Stank/Stanko/Stanek, z przyrostkiem –ewicz. Końcówka – ewicz – używana była dla określenia „syna Stanisława” lub - „młodego Stanisława”.
Stan – (z roku 1136) od imion złożonych typu Stanisław, Stanimir. Imię Stanisław jest pochodzenia słowiańskiego i pierwotnie w przybliżeniu znaczyło ‘niech się stanie sławnym’ (zob. Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 2 Nazwy osobowe pochodzenia chrześcijańskiego, opr. M. Malec, s. 120).
K. Rymut (Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 474) podaje, iż nazwę osobową Stankiewicz odnotowano na terenie Polski już w 1470 roku.
Może pochodzić od czasowników „stanąć” lub „stanowić” – w dawnej polszczyźnie – rozbijać namioty.
Stan – prasłowiańska nazwa namiotu, stanicy, chorągwi (Bruckner – „Słownik etymologiczny”).
Por. też stanek. Słownik warszawski (1915 r., t. VI, s. 390) głosi, iż było to: 1. mieszkanie, 2. kwatera, namiot, przybytek („w obozie krzyżackim, a w stankach ich znalezione były rozmaite rzeczy”).
To nazwisko podaje w swej pracy M. Jaracz (Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku, Bydgoszcz 2001, s. 358): Famati Joannis et Mariannae Stankiewiczow Civium Cal. 1785.
Przytacza je też L. Dacewicz w Antroponimii Białegostoku w XVII-XVIII wieku (Białystok 2001, s. 233): honestis Michaele Stankiewicz 1743, honestum Matheum Stankiewicz 1748, Mathei Stankiewicz 1753.
Nazwisko podają również Z. Abramowicz, L. Citko, L. Dacewicz w Słowniku historycznych nazw osobowych Białostocczyzny (XV-XVII w.), t. II P-Ż, Białystok 1998, s. 111): Stasz Stankiewicz 1558.
Nazwisko można uznać także za pochodzące od popularnej nazwy miejscowej Stanki.
Nazwy miejscowe :
* Stanie - dobra w byłym. powiecie rossieńskim, gm. Kołtyniany
* Staniec (albo Stanice, też Stanitz) - dobra i wieś w powiecie rybnickim, par. kat. Ruda.
* Stanek - uroczysko w powiecie białostockim, gm. Gródek.
Andres - od imienia Andrzej. Imię pochodzenia greckiego, od anér, genetycznie andrós ‘mąż’ lub od imion złożonych typu Andrónikos. Imię notowane w Polsce od XII wieku też jako Jędrzej, Ondrzej.
Pietrycha - od imienia Piotr. Imię pochodzenia greckiego, od petra ‘skała, opoka’. W Polsce notowane od XII wieku. Obok postaci Piotr występują w źródłach średniowiecznych Piotro, Pietr, Pioter, Pieter, Piotyr, Pietyr, a w tekstach niemieckich także Peter, Petir, Piter.
Inną rodziną nazwisk, są miana pochodzące od wyrazów pospolitych, czyli tzw. nazwiska odapelatywne (czyli pochodzące od nazwy pospolitej). Przyjmowały one czasem formy równe poszczególnym słowom, określające cechy fizyczne, psychiczne, nazwy zwierząt, roślin, napojów, pokarmów, zawody, herby, stosunek do wiary i religii, stosunek do miejscowości, nazwy etniczne i narodowości, topografię, różne inne wyrazy: zarówno rzeczowniki, przymiotniki (Biały), liczebniki (Piątkowski), jak i czasowniki. Częściej jednak do zwykłych wyrazów dodawano przyrostki, takie jak do imion własnych (Niedźwiedzki, Kwiatkowski, Kowalski).
Baran - nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Baran, ta zaś od rzeczownika baran, czyli: 1. zwierzę racicowe, 2. skóra barania, baranica, 3. kożuch, 4. rodzaj machiny wojennej do rozbijania murów, 5. rodzaj owada, 6. rodzaj gry, 7. wielki hebel poruszany przez dwóch ludzi „jakkolwiek wszyscy Słowianie mają ten wyraz, zdaje się jednak być obcym, może z arabskiego barrān = dziki, obcy” (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 96). K. Rymut (Nazwiska Polaków, t. I, s. 17) podaje, iż taką nazwę osobową odnotowano na terenie Polski już w 1224 roku.http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=648
Piliszko - nazwisko można wywodzić od pilić: 1. pilnować, strzec, 2. naglić, popędzać, 3. urabiać coś w kształt piłki, nadawać mu postać kuli (zob. tzw. Słownik warszawski, t. IV, s. 190). Por. nazwę miejscową Pilis „z litewskiego, jest to nasyp, gród (od pilu – napełniam). Wchodzi w skład wielu nazw w miejscowościach, zamieszkałych przez ludność litewską” (zob. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, s. 142). http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=524
Żuk - Nazwisko pochodzi od żuk: 1. wół czarny, pies czarnej maści, 2. rodzaj ubioru „kontusze, żuki i czuhaje, wschodnie ubiory”, 3. chrząszcz pięcioczłonkowy wachlarzorogi (zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 725). Słowo żuk wywodzi się od ruskiego żukat’ ‘brzęczeć’ (zob. A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1974, s. 121). Por. też nazwę miejscową Żuk, odnotowaną na terenie byłego powiatu łohojskiego i biłgorajskiego – zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 839. To nazwisko odnotowuje już Słownik staropolskich nazw osobowych (t. VI, s. 370). K. Rymut podaje, iż nazwa była zapisana już w 1136 r.! (zob. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 764). To nazwisko przytacza D. Lech w „Nazwach osobowych dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk)”, s.242: Sug Martha, katol., 1878. Nazwisko podają również Z. Abramowicz, L. Citko, L. Dacewicz w Słowniku historycznych nazw osobowych Białostocczyzny (XV-XVII w.),t. II P-Ż, Białystok 1998, s. 209): Żuk 1545, Sierhiey Zuk 1551, Fiedko Zuk 1551, Iwan Żuk 1558, Zuk 1558, Piotr Żuk 1569, Żuk 1578, Dmiter Żuk z żoną samowtor 1662, Hrycowa Żukowa, Jackowa Żukowa 1662. http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=432
Kapral - nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Kapral, ta od formy kapral: 1. starszy podoficer piechoty „unteroficjer piechoty, do którego należy zaprowadzać i zmieniać szylwachy, odbierać hasło rontu, przestrzegać giemejnów, co mają czynić”, 2. przenośnie ‘oficer źle wychowany’, 3. myśliwskie ‘samiec kuropatwa’ (zob. tzw. Słownik warszawski, t. II, s. 249).http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=507
Ćwikła - nazwisko pochodzi od nazwy osobowej Ćwikła, ta od rzeczownika ćwikła, czyli: 1. burak, 2. buraki gotowane z chrzanem jako przyprawa do sztukamięsa, wyraz pochodzi z greckiego seûtion, przez łacińskie siclon i czeskie cvikla (zob. tzw. Słownik warszawski, t. I, s. 419).Taką nazwę osobową odnotowano na terenie Polski już w 1370 roku (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. I, s. 121). Por. też nazwę miejscową Ćwikły, odnotowaną na terenie byłego powiatu łomżyńskiego (zob. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 717). http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=746
Do grupy nazwisk pochodzących od niemieckich nazw osobowych należą Feldman, Milli, Schoesser, Schösser, Kronenberger, Hoffmann.
Feldman - nazwisko pochodzi od niemieckiej nazwy osobowej Feldman, tę zaś utworzono przyrostkiem –mann od nazwy miejscowej Felde lub tym samym przyrostkiem od określenia topograficznego Feld(e) ‘pole’, tak nazywano kogoś mieszkającego w pobliżu takiego miejsca zob. R. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Manheim 2005, s. 239.
Formy nazwiska: Feldman, Feldmann
Milli - nazwisko można wywodzić od niemieckiej nazwy osobowej Mill, tę zaś od nazwy miejscowej Millen (Północna Nadrenia-Westfalia) lub od nazwy osobowej Miehle zob. R. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Manheim 2005, s. 463. Podstawę nazwiska mogły stanowić także staropolskie imiona złożone na Mił-, np. Miłogost, Miłostryj. Por. też nazwę miejscową Millie, odnotowaną na terenie byłego powiatu wyżnickiego zob. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI, s. 428. http://stary.genpol.com/modules.php?op=modload&name=GenezaNazwisk&file=details&id=836
Ponieważ moja prababka miała pochodzenie niemieckie, najprawdopodobniej nazwisko wywodzi się od geograficznej nazwy Millen.
Hoffmann od apelatywu Hofmann ‘ dworzanin’. Nazwisko ma germańskie pochodzenie.
Formy nazwiska: Hoffmann, Hoffman, Hofman
Źródło: Kazimierz Rymut, "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny", Języka Polskiego PAN, Kraków 1999 Na stronie Ośrodka Dokumentacji Wychodźstwa Polskiego przy Domu Polonii w Pułtusku znajduje się internetowa wersja "Słownika Nazwisk Współcześnie w Polsce Używanych" pod red. Prof. Kazimierza Rymuta, wydanego przez Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków 1992-1994 http://www.herby.com.pl/ J. M Zawadzki, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Świat Książki, 2002.
Alina Naruszewicz-Duchlińska, „Krótki poradnik dla osób zainteresowanych pochodzeniem nazwiska”: http://www.genpol.com/Poradnik-GenPol-art135.html
„Słownik gwar polskich”, opr. J. Karłowicz, Kraków 1906, t. IV,
Ordyczyński, Orda Basili Orda AGS 1634. Od ukr. орда ‘plemiona tatarskie’ ЕСУМ lub orda ‘dawne państwo tatarskie; plemiona tatarskie; jedna z odrębnie zorganizowanych wsi królewskich w ziemi halickiej i lwowskiej, zamieszkała przez ludność służebną zwaną ordyńcami lub kolannymi’ Sstp (nazwisko noszone przez Tatarów, określające pochodzenie rodu Bystroń 1936: 263).
Więcsław - nazwisko pochodzi od staropolskiego imienia Więcsław.
W Leżajsku oraz parafii Tarnawiec - w Kuryłówce, Ożannie pojawia się nazwisko Więcsław w XVIII wieku. Pod koniec XVIII w. odnalazłam w leżajskich metrykach:
rodziny Antoniego, Andrzeja i Macieja Więcsławów.
Z czasem nazwisko Więcsław zostało przekształcone na nazwisko Więcław.
Jakub Więcsław (*1761-1846) poślubił Annę Kusz. Ich córka Regina Więcsław z Ożanny 35 poślubiła Marcina Baya. Córka Katarzyna Więcsław (*1811), Kuryłówka 112 poślubiła Błażeja Ćwikłę (*1807-1882). To moi 3xpradziadkowie.
W Leżajsku
Nazwisko Więcsław pojawia się na Wołyniu miejscowość Litiatyn nr 2 par. Kozowa.
Katarzyna Więcsław c. Macieja - ślub z Wojciech Skibiński. Syn Józef Wojciech Skibiński http://agadd.home.net.pl/metrykalia/301/sygn.%20696/pages/PL_1_301_696_0003.htm
też:
Katarzyna Więcsław c. Jana, ślub z Marcin Iskierski. Syn Jan Marcin Iskierski. Ten sam link
